Ahilik Nedir?
Ahi Evran tarafından Hacı Bektaş Veli’nin tavsiyesi ile
kurulan esnaf dayanışma teşkilatıdır. Ahilik Teşkilatı Orta Asya’da Horasan
bölgesinden göç yoluyla İran ve Anadolu’ya gelerek burada Selçuklu ve Osmanlı
Devletlerini kuran Müslüman Türkmen halkların sanat, ticaret, ekonomi gibi
çeşitli alanlarda mesleki, ahlaki ve iktisadi olarak gelişmelerine yardımcı
olmaya çalışırken, çalışma yaşamlarını iyi insani meziyetler kazanarak
sürdürmelerini amaç edinen bir teşkilattır.
Ahilik Teşkilatı Nasıl Kurulmuştur?
Orta Asya’da Oğuz Yabguluğu’nun otoritesini yitirmesiyle
Oğuz Türkleri yavaş yavaş Selçukluların egemenliği altına giren Türkmenler
Anadolu’ya göç etmeye başlamıştır. Yaşam tarzı olarak göçebe olan Türkmenler
Anadolu’da özellikle İç Anadolu bölgesinde yaşamaya başlayıp bu bölgenin
Türkleşip İslamlaşmasının hızlı bir şekilde gerçekleşmesini de sağlamışlardır.
Ancak kırsalda durum böyleyken özellikle şehirlerde yerleşmiş bulunan
Türkmenler Rum ve Ermeni tüccara karşı rekabet edecek bir sosyal ve ekonomik
güçten yoksun vaziyetteydi. Türkmenlerin Rum ve Ermeni tüccarlarla rekabet
etmesini sağlayacak bir örgütü Hacı Bektaş Veli’nin tavsiyesi ile Ahi Evran
(Şeyh Nasirüddin Mahmud Ahi Evran Bin Abbas) adındaki bir debbağ 32 farklı esnaf
ve zanaatkârın başına geçerek Ahilik Teşkilatını kurmuştur.
Ahilik Nerede Kurulmuştur?
Ahi Evran tarafından kurulduğu konusunda bir şüphe olmamakla
birlikte ilk defa nerede kurulduğu konusunda iki ayrı görüş vardır. Daha genel
bir kabule sahip olan görüşe göre teşkilat ilk defa Kırşehir merkezli olarak
Anadolu’nun en ücra köşelerine kadar yayılan çokça şubeye sahipken bir diğer
görüş ise 1205 yılında Bağdat’ta dönemin önemli şahsiyetlerinden dersler
aldıktan sonra burada var olan bir Arap geleneği olan Fütüvvetten etkilenerek
Kayseri merkezli olarak kurulduğu yönündedir.
Ahilik Teşkilatının Anadolu’ya Etkisi Nedir?
Ahiler Anadolu’da en ücra köşelere kadar ulaşarak,
Anadolu’nun kısa sürede Türkleşip İslamlaşmasını sağlamıştır.
Göçebe Türkmenlerin yerleşik yaşama geçişini sağlayarak
Türklerde şehirleşmeyi hızlandırmıştır.
Türklerin ticaret ve zanaata hakim olmasına katkı sunmuştur.
Anadolu’da esnaf ve zanaatkarlar arasında artan dayanışma ve
yardımlaşma kültürünün gelişmesi, asayişin bozulduğu zamanlarda otorite
boşluğunu doldurarak Anadolu’da sükunete katkı sunmuştur.
Anadolu Türkmenleri arasında dini temelli bir ahlaki yapı
kurulmuştur.
Ahilik Teşkilatının Özellikleri Nelerdir?
Ahi Teşkilatı Anadolu’da yalnızca ekonomi ve ticari yaşamda
etkinlik göstermemiş aynı zamanda askeri ve siyasi faaliyetlerde de
bulunmuştur. Ahilik Teşkilatı Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda ve güçlenmesinde
de etkin rol oynamıştır. Osmanlı Devleti’nde çok etkin bir unsur olarak varlık
gösteren teşkilatın Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerindeki padişah ve vezirleri
üyeleri arasında yer almaktadır.
Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve yükselme dönemlerinde etkin
olan bu teşkilata dini niteliği gereği yalnızca Müslümanlar üye olurken,
özellikle 17. Yüzyıldan itibaren değişen Osmanlı toplumsal ve ekonomik durum
gereği gayrimüslimler de bu teşkilatta yer alamaya başlamışlardır. Din
ayrımının gözetilmeden üyelerin dahil olamaya başlamasından sonra teşkilatta
“gedik” adı kullanılmaya başlamıştır.
Ahilik Teşkilatında her biri bir kademeyi ifade eden
hiyerarşik aşamalar mevcuttur. Bu aşamalar; Yiğit, Yamak, Çırak, Kalfa, Usta, Ahi,
Halife, Şeyh, Şeyhü’l Meşayış
0 Yorumlar