I. Mehmet Dönemi (1413 – 1421)

I. Mehmet Dönemi (1413 – 1421)

Osmanlı padişahlarının beşincisidir. Çelebi Sultan Mehmet diye anılır. Yıldırım Bayezid’in oğullarındandır. Annesi Devlet Hatun'dur. Amasya sancak beyiyken babasıyla birlikte 28 Temmuz 1402 Ankara Meydan Savaşı'na katıldı. Yenilgiden sonra Amasya'ya çekildi. Sivas, Ankara, Zonguldak, Bolu, Eskişehir, Tokat, Afyon, Çorum, Yozgat, Kırşehir, Nevşehir, Amasya, İzmit, Adapazarı dolaylarında hüküm sürdü. 1405'te kardeşi İsa Çelebi'den Bursa, Balıkesir, Bilecik yöresini de alarak büsbütün güç kazandı. Yalnız, Edirne'deki ağabeyi Emir Süleyman'la 1411'de onun yerine geçen kardeşi Musa Çelebi, Mehmet Çelebi'den daha güçlüydüler. Bu tarihte iki kardeş karşı karşıya kalmıştı. Önce başarı kazanamayan Mehmet Çelebi, 1413'te kardeşini yenerek Osmanlı birliğini kurdu, "Fetret Devri" denen felakete 11 yılın ardından son verdi. Bu tarihte Sultan Mehmet'in Türkiye'si 420.000 km² idi. Yıldırım'ın 920.000 km²'lik Türkiye'sine erişmek için çok çalışmak lazımdı. Çelebi Sultan Mehmet, tek başına saltanat sürdüğü 8 yıl içinde, devletin sınırlarını 550.000 km²'ye çıkardı.

I. Mehmet, Osmanoğulları'nın Anadolu ve Rumeli'ndeki mirasını şahsında birleştirdiği sırada devlet pek acıklı şartlar içinde bulunuyordu. Karamanoğlu II. Mehmet Bey, ani bir hücumla, Bursa'yı bile ele geçirmişti. Bu sıralarda Musa Çelebi'nin cenazesi Bursa'ya yaklaşıyordu. Karamanoğlu derhal şehri bırakıp çekildi. Bu duruma dayanamayan "Harman Danası" diye ünlü bir Karaman subayı II Mehmet Bey'e: "Sultanım," dedi, "Osmanoğlu'nun ölüsünden böyle kaçarsın; eğer dirisi gelse halin nece olur?" Subay, bu cüretinden dolayı derhal asıldı. Ertesi yıl Çelebi Mehmet, Konya'ya girip Karamanlılar'a baş eğdirdi; II. Mehmet Bey ile veliahdı olan oğlu Mustafa Bey'i esir ettiyse de akrabası oldukları için sonradan serbest bıraktı.

Çelebi Sultan Mehmet 1420'de Bizans'a gelip imparatorla görüştü ki, bu ziyaret, Osmanlı tarihinde bir istisnadır. Çelebi Mehmet daha sonra Alman İmparatoru ve Macaristan Kralı Sigismond'un taarruzlarına karşı harekete geçti, Macaristan'a girip savaştı. 4 mayıs 1421'de, 32 yaşlarında, Bursa'da öldü.

Çelebi Sultan Mehmet, Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu sayılır. Timur'un dehşetli darbesinden devleti kurtarmış, kalkındırmıştır Bu zor durum içinde büyük medeni hamlelerde bulunmuş, Bursa'da, Edirne'de geniş imar hareketlerini gerçekleştirmiştir. Bıraktığı eserlerin en ünlüsü Türk mimarlığının şaheserlerinden olan Bursa'daki Yeşil Cami'dir. Çelebi Mehmet'in gömülü bulunduğu Yeşil Türbe, türbelerin en güzellerinden biridir.

 

Kısaca I. Mehmet Dönemi

Kardeşleri Süleyman, İsa ve Musa Çelebiyle giriştiği taht kavgasından başarıyla çıktı. Devleti kardeşleriyle paylaşma fikrine katılmadı. Böylece Osmanlı Devletini parçalanma ve yıkılmaktan kurtardı. Bu nedenlerle Çelebi Mehmet devletin ikinci kurucusu sayılır.

 

Çelebi Mehmet Dönemi Önemli Olayları

1. Eflak Osmanlılara yeniden bağlandı.

2. Venediklilerle ilk deniz savaşı yapıldı (1416). Bu savaşı Venedikliler kazandı.

3. Anadolu Türk birliğini yeniden sağlamaya çalıştı. Aydın ve Saruhan beyliklerini ortadan kaldırdı. Candar ve Menteşe beylikleri Osmanlılara bağlandı. Karamanoğullarıyla savaştı.

4. Şeyh Bedreddin ve Mustafa Çelebi isyanlarını bastırdı.

 

Şeyh Bedreddin İsyanı (1418 – 1420)

Osmanlı devletinde kazaskerliğe kadar yükselmiş olan Şeyh Bedreddin mülkiyetin ortak olduğu şeklinde fikirlerle ve İslam'a aykırı düşüncelerle etrafına çok sayıda mürit topladı. Fetret döneminin oluşturduğu siyasi ve ekonomik bozukluklardan yararlanarak ayaklandı, sonunda yakalanarak idam edildi.

Şeyh Bedreddin İsyanı devletin gücünü sarsan, Anadolu Selçuklu Devleti döneminde meydana gelen Baba İshak isyanına benzer.

Mustafa Çelebi İsyanı (Düzmece Mustafa Olayı)

Timur Ankara savaşından sonra Yıldırım Beyazıt’ın oğlu şehzade Mustafa Çelebiyi rehin alarak yanında Semerkant'a götürmüştü. Timur'un ölümüyle serbest kalarak Anadolu'ya gelen Mustafa'nın gerçek Mustafa olup olmadığı bilinmediğinden "Düzmece Mustafa" da denilmiştir. Mustafa Çelebi, kardeşi Mehmet Çelebi'ye karşı taht kavgasına girmiş, ancak yenilerek Bizans'a sığınmıştır. Çelebi Mehmet Mustafa'nın gözaltında tutularak kontrol edilmesi için Bizans'la anlaşmıştır.

 

Çelebi Mehmet (I. Mehmet) Dönemi Kronolojisi

1413 yılında Çelebi Mehmet otoriteyi ele geçirmiş ve Osmanlı Devleti tahtına geçmiştir. Osmanlı Devleti için tehlike arz eden Kadıasker Simavlı Şeyh Bedreddin Mahmud görevden alınmış, İznik'e sürgün gönderilmiştir.

 

1414 yılında Çelebi Mehmet ikinci Karaman seferine çıkmıştır. Akşehir, Beyşehir, Seydişehir, Kadınhan bölgeleri geri alınmıştır. Konya kuşatılmıştır. İzmir ve Aydın bölgesi Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ceneviz sömürgeleri Foça, Midilli ve Sakız Osmanlı Devleti'ne bağlanmıştır.

 

1415 yılında Çelebi Mehmet’in ikinci Karaman seferi başarı ile tamamlanmış, Konya ele geçirilmiştir. Esir düşen Karamanoğlu Mehmet Bey ve oğlu affedilmiştir. Osmanlı donanması adalar üzerine sefer çıkmıştır.

 

1416 yılında Adalar denizinde Türk ticaret gemileri Venedik kolonilerini tarafında taciz edilmeye başlamıştır. Venedik donanması Türk deniz üssü olan Gelibolu'ya baskında bulunmuştur. Osmanlı ve Venedik Deniz Savaşı sonunda barış anlaşması yenilenmiştir. Şeyh Bedreddin isyan etmiştir. Macar Kralı Sigismond’un Mirçe'ye yardım etmesine karşılık olarak Türk akıncıları Macaristan'a akınlar düzenlemiş ve pek çok ganimet ve esirle geri dönmüşlerdir.

 

1417 yılında Arnavutluk'ta Avlonya ele geçirilmiştir. Çelebi Mehmet tarafından 14 yaşındaki oğlu Şehzade Murad Amasya'ya vali tayin edilmiştir.

 

1418 yılında Samsun Bölgesi ele geçirilmiştir. Tatar aşiretleri Rumeli'ye iskan edilmek üzere göç etmeye başlamışlardır.

 

1419 yılında Orhan Gazi için Bursa’da yaptırılan Yeşil Cami ve Türbe inşaatı tamamlanmıştır. Bizans tarafından geri alınan Hereke, Gebze, Darıca, Kartal ve Pendik Osmanlı topraklarına tekrar dahil edilmiştir.

 

1420 yılında Anadolu'daki Türk İslam birliğini parçalamak için bölücü fikirler yayan Şeyh Bedreddin Mahmut faaliyetlerini arttırmış ve isyan başlatmıştır. I. Mehmet tarafından isyanlar bastırılmıştır. Şeyh Bedreddin Mahmut idam edilmiştir.

 

1421 yılında Çelebi Mehmet vefat etmiştir.